Pastoor Valkering: in de kerk uit de kast

Aan het einde van een drukbezochte mis ter gelegenheid van zijn 25-jarig ambtsjubileum als priester in de Amsterdamse Vredeskerk in de Pijp, overhandigde Pastoor Pierre Valkering het eerste exemplaar van zijn biografie ‘Ontkleed maar niet naakt staan’ aan politicus Boris Dittrich. In zijn boek belicht hij verschillende onderwerpen die een belangrijke rol in zijn leven spelen. De Gaykrant legde hem een aantal vragen voor.

Tekst: Paul Hofman

UPDATE: 1 april 14:45 uur.

Pierre wordt geboren in een katholiek gezin in Noord-Holland. Als hij vijf is, verhuist de familie naar Apeldoorn waar hij een heerlijke jeugd heeft. In zijn kindertijd heeft hij belangstelling voor sprookjes en poppenkastpoppen. Ook verkleedt hij zich graag als Sinterklaas. Later raakt hij geboeid door de katholieke kerk met zijn rituelen en gewaden. Wat maakte de kerk zo bijzonder voor je?

“Alles was bijzonder: de verhalen van de Bijbel, die ook op school werden verteld, het gebouw met alles wat er in te vinden was aan beelden, de ramen, het altaar, het tabernakel, de kaarsen, de wierook en de kleding van de priesters en de misdienaars. Het was allemaal ‘van vroeger’ maar ook ‘van nu’.”

Hoe oud was je toen je je homoseksualiteit ontdekte?

“Dat was aan het eind van mijn lagere schooltijd. Toen kreeg ik aandacht voor het onderlichaam van de jongens in mijn klas in hun spannende broeken. En ik las een interview met Albert Mol in de Margriet, het blad voor moeder en kind. Daarin werd ook over zijn homoseksualiteit gesproken. Ik herinner het mij als de dag van gisteren. Er ging meteen een licht bij me op. Er viel een kwartje. Ik had direct in de gaten: dit heeft iets met mij te maken.”

 De stem van God moedigde mij aan

Je wist bij de aanvang van je opleiding tot priester dat je op jongens viel. Waarom wilde je dan toch priester worden?

“Als middelbare scholier en in de eerste tijd van mijn theologiestudie zat ik nog in de kast. Jarenlang had ik er met niemand over kunnen spreken, behalve met God. Aanvankelijk dacht ik: als ik priester word, dan heb ik een geldige reden om geen vriendin te krijgen en om niet te trouwen En dan hoef ik niet in militaire dienst. Tegelijkertijd was ik er ook enorm gefrustreerd en boos over dat ik mij zo moest verbergen. De stem van God in mij moedigde mij aan om daarmee op te houden, om uit de kast te komen en om mijn homoseksualiteit te gaan leven. Dat ben ik vervolgens ook gaan doen. Maar die stem van God in mij bleef mij ook uitnodigen om te gaan werken in de kerk en, op een gegeven moment, toch priester te worden.”

 Heeft jouw homoseksualiteit meegespeeld in jouw keuze voor het priesterschap of juist niet?

“Op verschillende manieren is dat het geval geweest denk ik. De kerk en het priesterschap hebben duidelijk artistieke en theatrale aspecten. Zoals bekend houden homo’s daar vaak van en zijn ze daar goed in. Vervolgens bood het priesterschap in mijn jonge jaren ook een escape, een ontsnappingsmogelijkheid voor homoseksualiteit: om die maar niet te hoeven leven. En in de eenzaamheid van die jaren werd God voor mij dus heel belangrijk als de enig werkelijke gesprekspartner.” 

Hoe verklaar jij het dat homoseksuele mannen vaker kiezen voor het priesterschap dan hetero’s?

“Vooral twee redenen lijkt mij. Ten eerste die van ontkenning en verdringing van eigen homoseksualiteit waarmee men zich geen raad weet. En ten tweede de artistieke en theatrale aspecten van het priesterschap die voor homo’s aantrekkelijk zijn. Maar authentiek religieuze, godsdienstige en spirituele motieven kunnen natuurlijk ook aanwezig zijn. Dat is uiteraard wel te hopen.”

Seksueel misbruik

In het boek uit je forse kritiek op de kerk. Je noemt die ‘ineenschrompelend en sektarisch’. Wat is er volgens jou aan de hand?

“Nou ja, het lijkt me evident dat de Roomse Kerk in elk geval in Nederland maar ook elders in Europa en de wereld een steeds problematischer zaak wordt. Kerkgebouwen worden gesloten, het aantal gelovigen, priesters en priesterstudenten slinkt, financieel wordt het steeds moeilijker, enzovoort. Daarbij heeft de kerk een rampzalig slecht imago, vanwege het seksueel misbruik, speciaal van minderjarigen, vanwege vrouwonvriendelijkheid en homofobie. Het laatste is het gevolg van zelfhaat. Veel priesters en bisschoppen die zelf zo zijn, willen dat niet weten en zetten zich juist daarom tegen homo’s af. En wat men hetero’s op seksueel gebied voorhoudt, daar kunnen die meestal ook niet mee uit de voeten. Hierdoor wordt het zicht van veel mensen op het mooie en goede van het geloof vaak zwaar belemmerd. En het kerkelijk leven is erdoor geblokkeerd, bevroren en gestagneerd geraakt. Gewone mensen zijn vaak helemaal vervreemd van de kerk. Ik vind dat doodzonde en een groot drama.” 

Het boek is een publiekelijke coming-out. Waarom heb je jouw diepste zielenroerselen aan het papier toevertrouwd?

“Dat is begonnen tijdens een dertigdaagse retraite. Toen werd mij de vraag voorgelegd: ‘Stel, Jezus logeert bij jou en vraagt je om aan hem je levensverhaal te vertellen.’ Ik heb mij vervolgens helemaal geopend, werkelijk álles verteld. En ik merkte hoe heilzaam dat voor mij was. Misschien kunnen lezers van mijn boek iets hebben aan deze ervaring van mij en ook aan wat ik inhoudelijk allemaal vertel. En ik kan vast weer iets hebben aan authentieke reacties op mijn geschrift. Ik zie het als een genezingsproces, in elk geval voor mijzelf en hopelijk kan het dat ook zijn voor anderen en voor de kerk in bredere zin. We zullen dat moeten afwachten.”

“Porno kan ons iets kan laten zien van het evangelie”

Toen je 25 jaar geleden tot priester werd gewijd, heb je beloofd celibatair te leven. Je hebt er niet aan voldaan. Je had wisselende contacten, bezocht sauna’s en cruising gebieden. In hoeverre was het voor jou ‘tot bloedens toe weerstand bieden aan de zonde’? En voel je je hier schuldig over?

“Dat van dat ‘tot bloedens toe weerstand bieden aan de zonde’ is een Bijbelcitaat waar ik in dit verband eerlijk gezegd helemaal niets mee kan, omdat het als middel misschien wel net zo erg is, of erger zelfs, dan de kwaal. Want je kunt daar een heel krampachtig, naargeestig en rigide mens van worden, ook voor anderen die daar dan echt onder kunnen lijden. God verhoede dat! Maar het is waar: wat je noemt is in mijn leven geweest, nu al een aantal jaren niet meer overigens. Ik ben er niet trots op. Maar ik voel mij er gelukkig ook niet schuldig onder. Want wat heb je daaraan? Binnen de context van mijn priesterlijk leven  heeft seksualiteit op die manieren inderdaad soms ooit vorm gekregen. Daarmee heb ik uiteraard niet beantwoord aan het ideaal dat de kerk koestert en verwachtingen die mensen hebben of zelfs de eisen die zij stellen. Maar ja, wie beantwoordt er wel aan de kerkelijke idealen, verwachtingen en eisen? Jezelf in een dwangbuis stoppen of laten stoppen helpt niet denk ik. Eerlijk met elkaar over dingen spreken hopelijk wel. Ik geloof daarin, zoals ik in Jezus geloof die ons precies daartoe uitnodigt: niets verbergen, maar jezelf eenvoudig laten zien zoals je bent.”

In je boek ben je de schaamte voorbij, zeggen lezers. Je hebt een fetisj met rib- en spijkerbroeken en kijkt graag naar porno. Hierover zeg je: “Porno kan ons iets kan laten zien van het evangelie.” Hoe bedoel je dat?

“Over deze dingen die je noemt heb ik wél lang schaamtegevoelens gehad. En daardoor ben ik er ook in blijven hangen. Over porno kom ik in het boek uitgebreid te spreken. En natuurlijk kunnen er aan porno heel bedenkelijke kanten zitten. Ideaal is het zeker niet. Beter red je het als mens natuurlijk zonder en vind je het bij een partner met wie je het in alle opzichten goed hebt, ook seksueel. En wellicht kan een gelovig ideaal voor mensen ook wel zo vervullend zijn of worden dat behoefte aan seks afwezig is of wegebt. Er bestaat porno waarin mensen zich naar het zich laat aanzien echt vrij, onbekommerd, ontspannen en bepaald niet voor hun verdriet aan het liefdesspel overgeven. En daarin herken ik het evangelie. Want Jezus gunt mensen een gelukkig relationeel en seksueel leven. Daar ben ik heilig van overtuigd.”

Seks en het priesterschap

Op welke wijze heeft porno in jouw eigen seksuele ontwikkeling geleid tot een verwrongen beeld van seksualiteit?

“Een mooie vraag. En ik denk: dat valt wel mee. Het heeft mijn geloof dat een gelukkig en relationeel en seksueel leven voor mensen mogelijk is, dus niet ondermijnd, integendeel. Anderzijds idealiseer ik het ook niet. Het alledaagse relationele en seksuele leven kan ongetwijfeld soms ook schraal en weerbarstig zijn en stroef lopen. Het is allerminst vanzelfsprekend dat mensen elkaar daarin steeds goed bereiken. En je hoopt dan altijd maar dat ze elkaar niet opgeven, in staat zijn om gevoelens en gedachten goed met elkaar te delen en door moeilijke periodes goed heen kunnen komen.

Jouw boek kan grote gevolgen hebben en zelfs leiden tot je ontslag. In hoeverre houd je er rekening mee dat jouw pad een kruisweg kan worden? Kun je dit aan?

“Het is duidelijk dat ik mij met dit boek op bijzonder glad ijs begeef of zelfs in een mijnenveld. Want het gaat in sterke mate over seks en over het priesterschap en dat zijn, zeker in combinatie met elkaar, geweldige taboeonderwerpen waarbij de seinen snel op rood springen en de alarmbellen gaan rinkelen. En toch… mijn intentie is goed en ik hoop echt dat ik erdoor kan bijdragen aan een kerk die voor iedereen reëler en leefbaarder wordt. En wat een eventuele kruisweg betreft: daarop bevind ik mij dan in elk geval in goed gezelschap. Of ik het aan zou kunnen? We zullen het wellicht zien.”

---

UPDATE: 1 april 14:45 uur

Op verzoek van De Gaykrant heeft mgr Jos Punt (bisschop van het bisdom Haarlem-Amsterdam) een reactie gegeven op het boek van Pastor Valkering: 

“De bisschop heeft het boek van pastoor Valkering in goede orde ontvangen. Het heeft hem wel overvallen, hij was niet op de hoogte van de verschijning ervan. Op grond van eerdere publicaties heeft de bisschop pastoor Valkering al vaker gevraagd hoe hij zelf zijn celibaat beleeft. Hij heeft steeds aangeven daar verantwoord mee om te gaan. Hij geeft nu publiekelijk onmiskenbaar aan dat hij zijn celibaatsbelofte niet heeft gehouden, en ook niet kan en wil houden. Meer nog dat hij zich ook andere seksuele vrijheden veroorlooft. Dit is voor de Rooms Katholieke Kerk met een waardige uitoefening van het priesterschap niet verenigbaar. De Kerk heeft alle begrip voor menselijke zwakheid en de worsteling van iedere mens om te groeien tot heiligheid, maar pastoor Valkering geeft nu aan zelfs niet te willen streven naar een geordend celibatair leven. De bisschop waardeert het dat hij in zijn boek eerlijk zijn opvattingen en leefwijze bekendmaakt, maar kan niet anders dan van hem te vragen vanaf heden zijn priesterlijke taken voorlopig neer te leggen en een bezinningsperiode in te gaan. Over de invulling hiervan zal verder met hem gesproken worden.”

---

Het boek Ontkleed maar niet naakt staan van Pierre Valkering is verkrijgbaar in hardcover, softcover (15 euro) en ebook.

ISBN: 978 90 8759 8501
www.kelbo.nl
Uitgeverij U2pi, Den Haag

Foto: (c) Anita Muschner | De Gaykrant