Kan iedereen een genderneutraal paspoort aanvragen?

Genderneutraal wordt in een paspoort als ‘X/X’ aangeduid. Dit zorgt ervoor dat een persoon niet als man, en ook niet als vrouw geregistreerd staat in diens paspoort.  Mensen willen een genderneutraal paspoort bijvoorbeeld omdat ze zich identificeren als non-binair, een intersekse conditie hebben of om een andere reden zich fijner voelen bij de ‘X/X’ in hun paspoort.

Mensen met een genderneutraal paspoort hebben ‘X/X’ in hun paspoort staan.

Genderneutrale paspoorten zijn mogelijk sinds 1993 voor baby’s

Sinds 1993 is het eigenlijk al mogelijk om een genderneutraal paspoort te hebben. Wanneer een kind wordt geboren, en het geslacht van het kind is niet te bepalen, dan kunnen de ouders bij de aangifte van de geboorte van het kind in het paspoort laten opnemen dat ‘het geslacht van het kind niet is kunnen worden vastgesteld’.

De bedoeling is dan dat zodra het kind drie maanden oud is er een definitieve akte wordt gemaakt, waarin opgenomen wordt dat het geslacht van het kind ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ is. Maar, wanneer zodra het kind drie maanden oud is nog steeds niet duidelijk is wat het geslacht van het kind is, dan kan er een ‘X’ in het paspoort van het kind worden opgenomen.

Rechters stonden in 2007 genderneutraal paspoort voor volwassene niet toe

In 2007 kwam er een zaak (voor de liefhebbers: ECLI:NL:HR:2007:AZ5686) bij de Hoge Raad (de hoogste rechters in Nederland) waarin iemand de rechters om een genderneutraal paspoort verzocht. De rechters gaven aan dat ze de overtuiging van deze persoon om zich geen man en geen vrouw te voelen respecteerden. Maar de rechters oordeelden dat zij volgens de Nederlandse wetten op dat moment geen verzoek om een genderneutraal paspoort konden toestaan.

Rechters staan genderneutraal paspoort toe bij volwassene in 2018

Inmiddels zijn we heel wat jaren verder. In oktober 2018 kwam er weer een zaak (voor de liefhebbers weer: ECLI:NL:RBLIM:2018:4931) bij de rechter, namelijk bij de rechtbank in Limburg, waarin iemand om een genderneutraal paspoort verzocht.

Voor een genderneutraal paspoort moet je naar de rechter

De rechters gaven in hun uitspraak aan dat de Nederlandse maatschappij is veranderd afgelopen jaren. Zo benoemden de rechters in hun uitspraak (again voor de liefhebbers, zie rechtsoverweging 2.5.1) dat de HEMA genderneutrale kinderkleding verkoopt, dat de NS van ‘reizigers’ in plaats van ‘dames en heren’ spreekt en dat er steeds meer genderneutrale toiletten komen in Nederland. De rechters gaven in deze zaak aan dat niet de ‘fysieke verschijningsvorm of medische conditie’ van belang is bij het vaststellen van iemands geslacht. Volgens de rechters is namelijk de ‘genderbeleving’ van een persoon van belang. De rechters gaven de gemeente waarin deze persoon woont de opdracht om in het paspoort op te nemen ‘het geslacht is niet kunnen worden vastgesteld’. In het paspoort van deze persoon is ‘het geslacht is niet kunnen worden vastgesteld’ als ‘X/X’ aangeduid. Inmiddels is degene die deze rechtszaak startte dan ook de eerste volwassene die een ‘X/X’ in diens paspoort heeft gekregen na een rechtszaak. Na deze rechtszaak is het in juli 2019 nog iemand gelukt om toestemming van de rechter te krijgen voor een ‘X/X’ in diens paspoort.

“Volgens de rechters is de ‘genderbeleving’ van een persoon van belang”

Wie kan een genderneutraal paspoort krijgen?

Kan dan iedereen bij de rechter verzoeken om een ‘X/X’ in diens paspoort? Op dit moment is helaas nog niet duidelijk of de rechtbank het verzoek om een ‘X/X’ in het paspoort van iedereen honoreert. Als jurist bekijk ik het namelijk zo: de toekomst zal moeten uitwijzen hoe rechters met een verzoek om een ‘X/X’ in het paspoort omgaan. Elk verzoek om een genderneutraal paspoort zal heel specifiek door een rechtbank behandeld worden.

In 2018 werd voor het eerst het verzoek om een genderneutraal paspoort door een rechter gehonoreerd.

Er is in de politiek wel gesproken over het eenvoudiger maken van het verkrijgen van gender ‘X/X’ in paspoorten. Helaas is dit niet tot een wetswijziging gekomen. Op dit moment is er dan ook helaas nog geen wetgeving in de maak die de aanvraag en verkrijging van een ‘X/X’ in je paspoort eenvoudig maakt.

Hoe regel je ‘X/X’ in je paspoort?

Er is dus geen mogelijkheid in de wet die een procedure om een genderneutraal paspoort te krijgen regelt. Je zult daarom naar de rechtbank moeten stappen wanneer je ‘X/X’ in je paspoort wenst. Voor (binaire) trans personen die willen “wisselen’”van ‘man’ naar ‘vrouw’ is dit anders geregeld. Hiervoor staan regels in de wet. Voor trans personen is de gang naar de rechter daarom niet nodig voor de geslachtswijziging in hun paspoort. Voor het krijgen van een ‘X/X’ in je paspoort zijn er op dit moment nog geen regels in de wet. De criteria voor het krijgen van een ‘X/X’ liggen dan ook (nog) niet vast.

Lees meer over de geslachtswijziging in het paspoort van trans personen in dit artikel. Wanneer een transpersoon een ‘X/X’ in diens paspoort wil, dan zal deze persoon ook naar de rechter moeten.

Tot slot

De titel van dit artikel is ‘Kan iedereen een genderneutraal paspoort aanvragen?’ Het antwoord hierop is wat mij betreft niet met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden. Hopelijk kan ik over niet al te lange tijd een artikel schrijven met als titel ‘Hoe vraag je een genderneutraal paspoort aan?’ Dat zou betekenen dat er een voorziening in de wet is gekomen die de procedure voor het krijgen van ‘X/X’ in het paspoort regelt.

Kim Smienk 


Kim Smienk is eigenaresse van Kim Smienk Mediation. Kim werkt als jurist en mediator specifiek voor mensen in ‘niet zo standaard’ (familie)relaties. Ze ‘regelt’ echtscheidingen, stelt donorcontracten op en weet alles van de juridische kant van het ouderschap. Juridisch gezien zorgt zij ervoor dat haar cliënten hun relatie goed op orde hebben, en als relaties even niet zo soepel lopen begeleidt zij als mediator gesprekken.</em

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.