Deze week wordt op vele scholen de Week Tegen Pesten gehouden. Pesten is een hot item. De cijfers door het CBS liegen er niet om. Grofweg wordt een op de tien jongeren getreiterd, elke schooldag weer. Online pesten overkomt ruim 8% van de jongeren. Vooral meiden zijn het slachtoffer van deze vorm van dreigen, stalken en reputatiebesmetting, in het bijzonder niet-westerse jonge vrouwen.
In vergelijking met heteroseksuele mannen worden homo- en biseksuele mannen vaker online gepest. Door vooral vormen van laster, misbruik van persoonlijke foto’s, filmpjes of roddels op internet. Ook van online stalking zijn homo’s iets vaker de dupe. In tegenstelling tot de verschillen in slachtofferschap bij mannen komen hetero-, lesbische en biseksuele vrouwen in gelijke mate met cyberpesten in aanraking.
“Al jaren zijn er goedbedoelde initiatieven tegen pesten, van anti pest-methodes tot themaweken.”
Decennialang wordt er gepest
Al een groot aantal jaren loopt op veel scholen de PestThermometer, een peiling waar leerlingen de scheldwoorden noemen die zij elke schooldag te horen krijgen of die zijzelf bezigen. De PestThermometer heb ik vanuit mijn organisatie de Nationale Academie voor Media en Maatschappij geïnitieerd om eindelijk eens de ruim gevulde beerput te openen. Want laten we wel wezen: decennialang al, wordt er op scholen gepest.
Al jaren zijn er goedbedoelde initiatieven tegen pesten, van anti pest-methodes tot themaweken. Van polsbandjes tot T-shirts. Van tv-programma’s tot posters. Maar het schiet niet op. Laten we eerlijk zijn: nog steeds lukt het overheid en onderwijs niet om scholen tot pestvrije zones te maken, waar jonge mensen veilig rond kunnen lopen en hun leven kunnen verkennen en opbouwen. In mijn eigen middelbare schooltijd werd ik gepest. In 2018 zijn duizenden jongeren slachtoffer. En dat maakt me woedend.
Voortgezet onderwijs:
Homo, Slet, Bitch, Hoer, Downie, Autist
Basisonderwijs:
Dikzak, Relnicht, Homo, Heks, Kutkind
Wat blijkt er uit die PestThermometer? Als het gaat om middelbare scholen worden de volgende woorden gebruikt om elkaar te treiteren. In volgorde van belangrijkheid: Homo, Slet, Bitch, Hoer, Downie, Autist. Dikzak, Relnicht, Homo, Heks en Kutkind zijn de scheldwoorden die basisschoolleerlingen het vaakst gebruiken. Homo en Gay staan op de tweede plaats bij jonge basisschoolkinderen die, zoals uit onderzoek blijkt, trouwens steeds eerder gaan schelden en pesten.
Uit mijn interviews met tientallen jongeren en kinderen blijkt dat ze dit pestgedrag van volwassenen kopiëren. Volwassenen die exact zo schelden en een ander belachelijk maken. Een jongetje uit groep 7 (11 jaar) zei me: “Ik word door mijn vader en oudere broers homo genoemd, omdat ik niet zo stoer ben.” Later kwam ik hem tegen in de lunchroom van de HEMA, samen met zijn moeder. Hij zei: “Wat goed dat u bij ons in de klas was. Nu weet ik dat dat schelden helemaal niet normaal is, wat mijn vader ook zegt.” Moeder knikte beschaamd.
“Wat goed dat u bij ons in de klas was. Nu weet ik dat dat schelden helemaal niet normaal is, wat mijn vader ook zegt.”
Want waar dachten we dat al dat gepest vandaan komt? Nederland heeft een pestcultuur, waar, onder het mom van vrijheid van meningsuiting, heel wat mensen worden stuk getreiterd. De vanzelfsprekendheid van de volwassen pestcultuur is terug te vinden op onze schoolpleinen en in onze klassen.
Niemand is voor pesten, dus waarom een Week?
Eigenlijk word ik een beetje kriegel van al die Weken of Dagen Tegen Pesten. Ik kom nooit iemand tegen die vóór pesten is, de fase van bekendheid geven aan pesten is nu al wel bereikt. Al die anti-pest initiatieven sorteren amper effect. Uit recent wetenschappelijk onderzoek (mei 2018) blijkt zelfs dat befaamde anti-pest methodes falen. Bovendien zijn Weken of Dagen Tegen Pesten nooit op effectiviteit getoetst, alleen op kwantiteit: het aantal scholen dat mee doet. Leuk, maar niet meer dan: leuk. Pestslachtoffers schieten er niets mee op. Maar wat moeten we er dan aan doen?
Ik kom nooit iemand tegen die vóór pesten is, de fase van bekendheid geven aan pesten is nu al wel bereikt.
Tips (door kinderen en jongeren zelf)
Wat te doen? Kinderen en jongeren formuleren vijftig tips in mijn Handboek Tegen Pesten. Die tips zijn gericht op ouders (!), op leerkrachten (!) en op zichzelf. Kinderen weten haarfijn wat er moet gebeuren. Kijk maar naar hun tips hieronder.
Ten eerste: Pest niet, houd je in. Respect tonen voor een ander die anders is. Geen maatstaf gedrag. “Blijf met je handen van een ander af, ook met je mond,”, zeggen de jongeren.
Ten tweede: Geef leerlingen invloed. Serieuze invloed op gedragsregels en sancties. Ik ben voorstander van de Jongerenrechtbank, waar leerlingen zelf recht spreken. Ik pleit voor verplichte jongerenraden, waar diversiteit de norm is. Overstijg de goedbedoelde Gay-Straight Alliances op scholen, maak het breder! Niet alleen LHBT+ers worden gepest. Werk aan solidariteit, niet aan nieuwe etiketjes. Betrek iedereen, maak het los van jezelf. Maak leerlingen medeverantwoordelijk.
Ten derde: Bewaak de scholen. Zelf werk ik met Jordy Buijs, de jongen die als eerste met camera’s in zijn schooltas rondliep en voor het RTL TV-programma ProjectP opnames maakte hoe hij in elkaar gemept, uitgescholden en bespuugd werd. Jonge helden zoals hij zijn de ervaringsdeskundigen: luister naar hen. Jordy’s vader pleit voor camera’s op school, een uitrol van ProjectP. Waarom niet? Het pesten stopte bij Jordy meteen, dus dit is een tip met bewijskracht.
Ten vierde: Stop het softe gedrag. Het polderen moet over zijn. Grijp keihard in. Jongeren vragen er zelf om. Het zijn de volwassenen die de ergste pestkop zielig vinden en notabene het slachtoffer op weerbaarheidstraining sturen. Het is de omgekeerde wereld en de slechtste boodschap aan de leerlingen ever. Wie pest heeft het probleem, niet degene die wordt gepest. Zelf vraag ik aan daders: “Wat is er met jou aan de hand dat je het nodig hebt iemand te treiteren?” Ga (tijdelijk) van school, ga desnoods in therapie – en je mag als leerling pas terugkomen als je het aankunt om normaal op school rond te lopen. En van een ander af te blijven. Leg het probleem waar het hoort.
Ten vijfde: Volwassenen stop met pesten. Niet als Tweede Kamerlid, niet als columnist, niet als docent, niet als ouder. Kappen ermee, mond houden – ook via sociale media. Kinderen zien wat volwassenen doen en nemen het over. En ik wil geen politicus of cabaretier zien die het opneemt in die Week Tegen Pesten, maar zelf het recht denkt te hebben anderen te belasteren. Niet met het excuus van vrijheid van meningsuiting of wat dan ook. Er is ook nog iets als het geven van het goede voorbeeld, voor kinderen.
Bamber Delver
Bamber Delver is publicist, jongerencoach en algemeen directeur van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij. Met partner Marcel is hij vader van zoon Mick (21). Hij levert op regelmatige basis content voor De Gaykrant.
www.handboektegenpesten.nl
www.mediaenmaatschappij.nl
www.bamberdelver.nl
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
