Utrecht Canal Pride 2018: driemaal verrassend

Afgelopen zaterdag vond voor de tweede keer de Utrecht Canal Pride plaats, als onderdeel van het grotere (LHBT+) festival MidZomerGracht. Deze tweede editie was in aantal boten én in aantal toeschouwers duidelijk gegroeid: het publiek werd verwend met maar liefst 41 verschillende thema-boten die pal voor hun neus langs kwamen varen. In het kader van mijn ‘Veldtocht Vernieuwing’ voor de Gaykrant ga ik dit jaar op zoveel mogelijk Nederlandse Prides op zoek naar innovatieve en verrassende deelnemers. Nou, en die vond ik in Utrecht zeker!

Door: Christian Curré

Sowieso is meevaren in Utrecht een hele speciale belevenis, want doordat de werfkades zo laag zijn en inmiddels ingericht als terrassen, vaar je van brug naar brug langs publiek dat zowel op gelijke hoogte als boven op wegniveau staat te juichen en te zwaaien. Het voelt heel magisch, ik had direct een associatie met de Fata Morgana in de Efteling: na iedere brug opende zich er een nieuwe wereld waarin we met gejuich ontvangen werden en die wij trakteerden op confetti, dans, muziek en … trots! Op deze manier blijf je doorlopend scherp en is de interactie met het publiek heel intiem. Ik zag veel bekende gezichten en de sfeer was werkelijk fantastisch en zeer Pride-waardig.

In deze impressie wil ik drie in mijn ogen belangrijke boten uitlichten, omdat hierbij sprake is van een bijzondere groep. Achteraf heb ik contact gezocht met de woordvoerders van deze boten en zij waren allemaal zeer enthousiast over/bij het beantwoorden van mijn aanvullende vragen. Met de keuze voor deze drie doe ik alle andere natuurlijk tekort, waaronder (toch even speciaal noemen) de boot van de Gay-Straight Alliance van UNIC Voortgezet Onderwijs (boot 14) – dat vond ik echt een heel dapper statement – en het Project De Roze Wolk (boot 02): een stapplek waaraan mensen die nét ietsje ouder zijn (zoals ik) vast goede herinneringen hebben, en waarover afgelopen week het boek ‘Roze Wolkennachten’ is verschenen.

Maar op naar de drie boten die mijn speciale aandacht hadden. Te beginnen bij de boot waar ik zelf op mee heb gevaren, namelijk nummer 28 van het COC Midden-Nederland.  Het viel me op dat bijna de helft van de opvarenden uit allerlei culturen afkomstig was en ook enthousiast allerlei vlaggen ontrolde die niet van het COC waren of de regenboogvlag.

Ik vroeg voorzitter Simon Timmerman naar het project Cocktail, want daar bleek het om te gaan.

Hoe verklaar je de grote belangstelling voor het Cocktail-project: hoe weet de doelgroep jullie te vinden en wat maakt jullie aanpak zo succesvol en bijzonder?

“Door veel conflicten op de wereld komen er momenteel veel asielzoekers en vluchtelingen naar ons land. Er daar zitten natuurlijk ook LHBTI’s bij. Sommigen kiezen bewust voor ons land, omdat we internationaal goed bekend staan als het gaat om rechten van LHBTI’s. In de afgelopen tijd is er landelijk veel geïnvesteerd in de bekendheid van Cocktail en daarom weten ze ons goed te vinden. Ook hebben de bezoekers veel onderling contact.

Cocktail doet twee dingen. Het maatjesproject waarin een ‘nieuwkomer’ wordt gekoppeld aan een vrijwilliger van ons: op deze manier kunnen we de ‘nieuwkomer’ op een veilige manier introduceren in de Nederlandse LHBTI-gemeenschap. Daarnaast organiseert Cocktail ook diverse maandelijkse activiteiten. Nieuwkomers komen regelmatig uit landen waar LHBTI-zijn (levens)gevaarlijk is. Cocktail biedt daarom een veilige omgeving waarin ze zichzelf kunnen zijn.”

Het geeft aan dat er een grote vraag is. Tegelijkertijd bevinden deze mensen zich vaak in een kwetsbare positie, hoe was het voor deze mensen om mee te varen?

 “Als bestuur hebben we heel bewust gekozen om een flink aantal plaatsen op de boot te reserveren voor Cocktail-bezoekers. Voor ons is het een feestje, maar voor nieuwkomers is dit een unieke ervaring waar ze in het land van herkomst vaak alleen maar van kunnen dromen. Vorig jaar en ook dit jaar hebben we gemerkt hoeveel indruk dit maakt. Daarom vinden we het heel belangrijk dat ze met ons meevaren en dit feestje met ons mee kunnen vieren.”

Vooraf had ik al gehoord over de deelname van Annelies Tukker. PR- en communicatiemedewerker bij het NNID Nederlands Netwerk Intersekse/DSD. Ook haar vroeg ik na afloop na haar ervaringen rondom het laten varen van de eerste ‘intersekse-boot’ (nummer 6) ooit.

Voelt dit als onderdeel van een coming-out en wat zou het publiek vooral moeten snappen over intersekse?

“Dit jaar voer in Utrecht voor het eerst een boot mee met intersekse personen en partners die opkomen voor de rechten van intersekse personen. We horen regelmatig de vraag: ‘maar waar staat die i in lhbti+ dan voor en wat is intersekse?’ Intersekse personen hebben de ervaring van geboren zijn met een lichaam dat niet past in de maatschappelijke definitie van man of vrouw. Ons is verboden of op zijn minst sterk afgeraden om hierover te praten. Onze lichamen worden regelmatig op jonge leeftijd ‘genormaliseerd’ met operaties die medisch gezien niet nodig zijn. En oudere intersekse personen is vaak op jonge leeftijd verteld dat ze nooit een partner zouden vinden, omdat niemand met ons samen zou willen zijn als ze ‘het’ zouden weten.

Ik hoorde van mede-opvarenden dat er langs de kant regelmatig verbaasde gezichten waren van mensen die onze borden lazen. Daarop stond onder andere dat er minstens 85.000 intersekse personen in Nederland zijn, of 1 op de 200. Er zijn meer combinaties van geslachtschromosomen dan XX en XY. Wij vechten voor een einde aan stigma en schaamte én onnodige medische ingrepen. We vragen niet om een speciale positie, gewoon om dezelfde rechten die iedereen in dit land heeft. We willen dat de maatschappij verandert in plaats van dat wij veranderd worden. Sekse is heel divers.”

Was het voor de deelnemers spannend en hoe werd er door het publiek gereageerd?

“ Zeker was het spannend. De meeste van mijn intersekse vrienden waren hier nog niet eerder zo zichtbaar open over geweest, dus dit was best een grote stap voor hen. Zelf heb ik het vorig jaar voor het eerst gedaan, ook bij Pride Utrecht. Toen had ik achterop mijn t-shirt gezet dat ik intersekse ben, omdat ik de voorkant nog te eng vond. En daarna heb ik het op Facebook gedeeld; dat was een verademing; ik hoefde eindelijk niet meer mijn grote geheim te bewaren! De nare reacties waar ik altijd voor gewaarschuwd ben zijn, hebben een jaar later gelukkig nog steeds niet plaatsgevonden. Ik weet niet hoeveel mensen het toen gezien hebben. Dit jaar was het zeker veel zichtbaarder, maar waren we ook met meer. Achteraf zie ik allemaal berichten op Facebook van deze nieuwe vrienden die ook niet meer bang zijn of zich schamen – dat vind ik echt gewéldig. De reacties van het publiek waren fantastisch: er werd enthousiast gejoeld, geklapt en gedanst!”

Tot slot viel mijn oog op boot nummer 20, met als thema ‘Polyamorie, Vrijheid in Verbinding’. Om daar wat meer uitleg over te krijgen zocht ik contact met Isabeau Jensen, voorzitter van Stichting Polyamorie Nederland.

Polyamorie lijkt in Nederland voor het grote publiek iets heel nieuws, terwijl het in allerlei culturen voorkomt/voorkwam en het ook in Nederland al veel langer bestaat: ook Wim Sonneveld bijvoorbeeld leefde met twee mannen samen en Arthur Japin doet dat ook. Hoe komt het volgens jou dat het een onderwerp is dat zoveel aandacht trekt?

“Ook in Nederland is polyamorie inderdaad al tijden een ding. Het is alleen zo dat het de afgelopen jaren meer in het nieuws is. De tendens die we zien zou gelinkt kunnen worden aan meer seksuele vrijheid, feminisme en individualisering, maar daarvoor kunnen we op dit moment nog geen harde claims maken. De reden dat het omgeven is door stigma en taboe is denk ik toch dat monogamie ons vanaf jongs af aan wordt meegegeven. Films, boeken, ouders, school: zo’n beetje alles wat onze cultuur ons voorschotelt is gebaseerd op de liefde tussen twee mensen (en dan uiteraard ook nog het liefst een man en een vrouw). Polyamorie is gebaseerd op het idee dat je van meerdere mensen tegelijkertijd kunt houden en je je dus ook kunt verbinden met meerdere mensen.”

Jullie voeren nu in Utrecht voor het eerst mee als thema-boot. Dat is een duidelijk statement. Was het makkelijk om opvarenden te vinden, wat waren de reacties en wat is nu de boodschap die jullie met deelname aan de Pride aan het publiek willen meegeven?

“We voeren eigenlijk voor de tweede keer mee. De Meerminners, dit jaar één van de drie initiatiefnemers (naast Stichting Polyamorie Nederland en Pluk De Liefde), voer vorig jaar ook al mee. Opvarenden vinden was niet moeilijk gezien alledrie de organisaties een levendige achterban hebben in verscheidene Facebook-groepen. Veel mensen uit de ‘poly community’ kennen elkaar. Tot noch toe hebben wij geen negatieve reacties gezien. Wat wel leuk was, is dat mensen aan de kant soms onze banner lazen, hun wenkbrauwen optrokken en dan hun telefoon pakten om – hopelijk – te gaan googelen! Zo brengen we toch weer wat educatie over polyamorie. Wij willen het liefst dat mensen zichzelf de vraag stellen ‘hoe werken liefde en relaties voor mij?’ Is dat monogaam, is dat polyamoreus? Het standaard-vormpje voor liefde hoeft niet voor iedereen te werken. Mensen moeten samen op zoek naar wat voor omgang zij willen hebben.”

Bonusvraag: jullie zijn natuurlijk proud, en varen mee op Pride, waar kunnen we deze P ‘plaatsen’ in LHBT+ .. ? Het is een seksuele oriëntatie, toch? Vanuit welke sekse/gender dan ook? Niet dat ik graag in hokjes denk, maar de P staat momenteel al voor Panseksueel. Ambiëren jullie een letter?

“De meesten van ons denken liever niet in hokjes. Of polyamorie een seksuele oriëntatie is, is ook iets waar nog veel over gediscussieerd wordt eigenlijk. Persoonlijk zie ik dat niet zo. Ik denk dat iedereen in staat is om van meerdere mensen te houden en daar open en oprecht over in gesprek te gaan met eventuele partner(s). Wij ambiëren dus géén letter, maar meer een awareness bij mensen dat relaties op vele verschillende manieren kunnen worden geleefd/ingevuld.”