Een aantal maanden geleden besloot ik dat ik graag bloeddonor wilde worden. Maar daar zit wel een aantal voorwaarden aan vast. Vanaf 18 jaar is het toegestaan om te doneren, maar de MSM (Mannen die Seks hebben met Mannen) worden voor een bepaalde tijd uitgesloten. Heel vervelend, want om persoonlijke redenen vind ik het juist belangrijk om bloed af te kunnen staan. Bovendien voelt het goed om anderen te kunnen helpen. Zo’n regel is toch discriminerend en volledig uit de tijd?
Door: Simon van Ieperen
De Nederlandse bloedbank is immers doorlopend op zoek naar donoren – dit jaar alleen al zijn er nog zo’n zestigduizend nodig. Men is hierbij vooral op zoek naar jonge mannen, maar met het huidige beleid mag dus niet iedereen bloed doneren. Gays bijvoorbeeld mogen namelijk pas sinds 2015 bloed doneren, en dan ook nog alleen maar mits ze minimaal één jaar geen seks hebben gehad. Dit heeft minister Schippers zo besloten. Waarom zou een gay (of bi, of anders) voor een jaar uitgesloten moeten worden in relatie tot seksueel actief zijn? Geldt dit ook niet voor een heteroseksueel die misschien wel iedere dag bij een ander in bed belandt? Dit lijkt me discriminerend en moeilijk vol te houden. Mijn stelling is dan ook: gays moeten niet langer uitgesloten worden van bloeddonatie.
Ten eerste vind ik het dus ronduit discriminerend. Overigens ben niet alleen ik deze mening toegedaan, ook Tanja Ineke (voorzitter van homobelangenorganisatie COC) meent dat het huidige beleid onnodig discriminerend is. Het voorstel dat geleid heeft tot de huidige praktijk zou bovendien ook te weinig grond bieden en het zou bovendien veel te laat op tafel zijn verschenen. Het College voor de Rechten van de Mens heeft zelfs ook over dit onderwerp geoordeeld. In het vonnis staat dat het uitsluiten van de MSM-gemeenschap bij bloeddonatie daadwerkelijk als discriminatie aangemerkt kan worden. In Nederland is discriminatie echter een strafbaar feit, het mag zowel niet direct als indirect gebeuren. Dit wordt uitgebreid beschreven in artikel 137C van het Wetboek van Strafrecht. Gays zouden op deze gronden om geen enkele reden uitgesloten mogen worden bij bloeddonatie.
“Bloeddonatie hoort bij je maatschappelijke verantwoordelijkheid; je kunt wat voor iemand betekenen en dat wordt je ontzegd” – Cas van Kleef
Ten tweede is het een maatschappelijk gegeven dat de Nederlandse bloedbank altijd op zoek is naar nieuwe donoren. Er is vooral een groot en doorlopend tekort aan jonge mannen en het lijkt me eigenlijk dus best apart dat ze een grote groep potentiële donoren uitsluiten die vaak juist graag wat wil betekenen voor de samenleving. Ervaringsdeskundige Cas van Kleef – zelf ook gay – verwoordt het als volgt: “bloeddonatie hoort bij je maatschappelijke verantwoordelijkheid; je kunt wat voor iemand betekenen en dat wordt je dan op deze manier ontzegd”. Nogmaals, als de bloedbank jaarlijks duizenden bloeddonoren nodig heeft, waarom sluiten we dan zo’n grote groep uit? Een voor de maatschappij zeer relevante vraag. De oplossing is heel simpel. Je zou gerichter naar gedrag kunnen kijken, dan zou je geen complete groep(en) uit hoeven te sluiten. Dit zou bereikt kunnen worden door een zelfevaluatie die alle mensen (ongeacht hun seksuele voorkeur) vooraf in moeten vullen, zodat ze na gaan denken over hun eigen gezondheid en daarmee ook over de gezondheid van hun bloed. Na deze zelfevaluatie moet het bloed sowieso nog getest worden, maar met deze evaluatie creëer je wel een stukje bewustwording. Ook zou je tijdens dit proces mensen kunnen vragen om een ander te “nomineren” voor donatie; hiermee heb je twee vliegen in één klap: iedereen wordt gelijk behandeld (er is geen sprake meer van discriminatie) en de “nominatie” is goed voor de werving van bloeddonoren.
Toch ook even een tegenargument: je zou kunnen zeggen dat als gays daadwerkelijk een risicogroep vormen, je af zou kunnen vragen of het huidige beleid niet gewoon juist is. Zo zegt woordvoerder van Sanquin Robert Heckert dat er uit onderzoek is gebleken dat de kans 100 keer groter is dat het bloed van een homoseksueel persoon besmet is met HIV dan dat van mannen met uitsluitend heteroseksuele contacten. Deze cijfers zijn gebaseerd op de nationale HIV-monitor (jaarlijks rapport over het aantal HIV-besmettingen in Nederland). Met een kleine rekensom kom je dan al snel op het volgende: ongeveer 62% van de bevolkingsgroep die besmet is met HIV valt in de MSM-categorie; de overige 38% zijn mensen met een heteroseksuele oriëntatie (en overige groepen). Het is dus wel degelijk een feit dat de meeste besmettingen voorkomen bij gays.
Echter, zo wil ik graag aanvullend betogen: hoeveel gays die niet besmet zijn met het HIV-virus sluit je momenteel met het huidige beleid wel niet uit voor bloeddonatie? Reken even mee: in Nederland leven ongeveer zeventien miljoen mensen, 8.475.102 hiervan zijn man. Uit de cijfers van iedereenisanders.nl is gebleken dat 1 op de 15 mannen in Nederland (ook, en dat is dan nog voorzichtig gerekend) op mannen valt: dit zijn dus 565.007 Nederlanders. Daarbij zijn ongeveer twaalfduizend mannen die seks hebben met mannen besmet met HIV. Dit zou betekenen dat slechts ongeveer 2,1% van de MSM-bevolkingscategorie besmet is met HIV. Het gaat hier dus in verhouding om een zéér klein aantal. De overige 97,9% is immers niet besmet. Door het huidige beleid wordt een grote groep mensen onterecht uitgesloten van bloeddonatie.
Het gaat in verhouding om een zéér klein aantal: 97,9% is niet besmet
Kortom, het uitsluiten van gays voor bloeddonatie is discriminerend, iets wat zelfs onderbouwd is door het College voor de Rechten van de Mens en de Nederlandse wet. Bovendien zoekt de Nederlandse bloedbank jaarlijks duizenden donoren en zou je best kunnen zeggen dat er simpelweg op nauwkeuriger manier gekeken kan worden naar seksueel gedrag bij het bepalen van wie waarom precies mag doneren. Slechts een zeer kleine groep gays is daadwerkelijk besmet met het HIV-virus en dan lijkt het toch echt onnodig om zo’n grote groep mensen uit te sluiten. Iedereen zou toch bloeddonor moeten kunnen zijn? Graag zie ik jullie reacties tegemoet: moet het huidige beleid op de schop en waarom wel of juist niet?
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
5 thoughts on “Waarom gays nog uitsluiten van bloeddonatie?”