55 jaar homohoreca in ‘de Reguliers’

Al decennialang is de Amsterdamse Reguliersdwarsstraat de bekendste homo-uitgaansstraat van Nederland. Uiteraard is dat niet altijd zo geweest. De wereldfaam van ‘de Reguliers’ begon begin jaren tachtig, maar het allereerste homocafé in die straat was de Mac Donald, die reeds in 1963, dit jaar dus 55 jaar geleden geopend werd.

Tekst: Peter Koop

Toch waren er zelfs nog eerder al een paar op homopubliek gerichte cafés in de Reguliersdwarsstraat, maar die hadden slechts een heel kort bestaan. Zo opende in 1936 ene Leenes een café op nummer 21, maar na controles door de politie beloofde hij voortaan “alle homosexuelen te weren”. Op nummer 93 werd zowaar tijdens de Duitse bezetting nog door een homostel uit Rotterdam de Marathon bar geopend, maar ook daar zorgde bezoek van de zedenpolitie ervoor dat de homo’s al snel weer wegbleven.

Na de oorlog

Na de oorlog ging de politie bars voor homo’s gedogen vanuit de gedachte dat het beter was dat hun onzedelijk gedrag achter gesloten deuren bleef, dan dat het in de openbare ruimte zou plaatsvinden. Zodoende kon in 1963 ene Daan of David Wagenhuis aan de Reguliersdwarsstraat 11 ongestoord een homocafé onder de naam Mac Donald openen. Om aanstoot te voorkomen was het, zoals in die tijd gebruikelijk, een besloten zaak met gordijnen voor de ramen en lange tijd ook een portier die via een luikje in de deur beoordeelde wie er wel of niet naar binnen mocht.

Van aanstoot geven zou echter geen sprake zijn, want de Mac Donald stond van meet af aan bekend om het keurige publiek. Aanvankelijk waren dat veel homojongeren, die vanwege de wettelijke leeftijdsgrens van 21 jaar niet bij het DOK aan het Singel en De Schakel aan de Korte Leidsedwarsstraat naar binnen mochten. De locatie van de Mac Donald was dan ook strategisch gekozen, namelijk pal om de hoek van de looproute tussen deze twee razend populaire homodisco’s. Later werd de Mac Donald overgenomen door Walther Spielauer en kwamen er meer oudere en betergesitueerde homomannen.

Het uithangbord van de Mac Donald (foto uit 1969 van J.M. Arsath Ro’is/Stadsarchief Amsterdam)

Bekende bezoekers

Enkele bekende bezoekers waren de dichter Gerrit Komrij, headhunter Johan de Vroedt, horeca-ondernemer Manfred Langer en Cees Gravendaal van restaurant Gravenmolen, destijds het enige restaurant in Amsterdam met een Michelinster. Voor Tweede Kamerlid Coos Huijsen was de Mac Donald de eerste homozaak die hij na zijn coming-out bezocht. Hij herinnert zich vooral dat de bezoekers opvallend veel (dure) aftershave op hadden en er niet alleen over serieuze onderwerpen, maar ook veel over seks gekletst werd, waarbij mannen nog vaak als “zij” of “meid” e.d. werden aangeduid. Typerend voor de muziek waren nummers als “This Is My Life” en “Diamonds Are Forever” van Shirley Bassey.

Zoals de naam Mac Donald al aangeeft, was het interieur in Schotse stijl. Een bezoeker van eind jaren zeventig herinnert zich een klassieke en ouderwetse inrichting met de bar aan de linkerzijde en aan de rechterkant tafeltjes en zitplaatsen. Er waren lampen in de vorm van kandelaars en aan de wanden hingen ter decoratie schilden met gekruiste dolken erop. Ook kwam de Schotse ruit (tartan) op verschillende manieren terug. Helaas zijn er geen afbeeldingen beschikbaar, noch van de binnenkant noch van de buitenkant. Er is alleen een foto uit 1969 waarop het uithangbord met de tekst “Mac Donald Club” valt te ontwaren en een foto uit de jaren vijftig waarop de buitengevel van een voorganger van de Mac Donald, (hetero)café ’t Centrum, te zien is.

Coffeeshop Downtown

Na de opening van de Mac Donald in 1963 kwamen er geleidelijk aan meer homozaken in dit gedeelte van de Reguliersdwarsstraat: in 1970 opende espressobar, oftewel Coffeeshop Downtown, die als eerste ramen en deuren niet meer voor de buitenwereld gesloten hield en in 1976 volgde homodiscotheek De Viking die een wat meer alternatief karakter had. Met de opening van het beroemde gaycafé April in 1981 werd de Reguliers binnen de kortste tijd dé homo-uitgaansstraat van Amsterdam.

Thais restaurant Phutakun, waar van 1963 t/m 1981 de Mac Donald gevestigd was (foto uit 2018 van Peter Koop)

Voor de Mac Donald, die nog uit een ander tijdperk stamde, was er toen waarschijnlijk weinig animo meer. Walther Spielauer verkocht het café in 1981 aan Lou Charité, de vroegere eigenaar van het DOK, die de zaak in 1982 echter al weer doorverkocht aan Manfred Langer, die later beroemd zou worden met de iT. Hij gaf de oude Mac Donald een grondige make-over en doopte het om tot de Traffic, die nog tot 1991 zou voortbestaan. Nadien waren op deze locatie alleen nog restaurants gevestigd en verschoven de homozaken zich meer en meer naar het middengedeelte van de Reguliersdwarsstraat.

Hoofdfoto: Café ’t Centrum, waar vanaf 1963 de Mac Donald gevestigd was (foto uit de jaren ’50 uit het archief van de Dienst Ruimtelijke Ordening/Stadsarchief Amsterdam)

Leer meer over de Reguliersdwarsstraat: www.reguliers.net

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!

 

2 thoughts on “55 jaar homohoreca in ‘de Reguliers’

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.