Jarenlang wachten op een diagnose voor genderdysforie  

De strijd en het verdriet van de moeder van een transjongere.

“Genderdysforie” is de officiële term voor de sterke afkeer van het geslacht waarin je bent geboren. Dysforie is het tegenovergestelde van euforie, dat grote vreugde betekent. “Zelfhaat” is de scherpe vertaling van die medische term door Lucie Voskuil (50). Lucie vertelt over het veranderingsproces dat haar 13-jarige kind vol goede moed en vertrouwen is aangegaan. “De wachtlijst voor de genderpoli in het VU is onmenselijk lang. Twee en een half jaar wachten terwijl je lichaam door de pubertijd ontploft.”

“Vroeger werd genderdysforie als psychopathologie gezien, maar ik wil het feit dat je in een verkeerd lichaam zit juist per se niet pathologiseren.” Lucie en haar puberende Bobbie hebben een heel psychologisch en medisch traject voor de boeg. Ze willen heel graag zo snel mogelijk naar het ziekenhuis voor een diagnose. Ze zijn er allebei van overtuigd dat Bobbie, geboren als meisje, eigenlijk een jongen is. “En onze directe omgeving ook.” Geen twijfel mogelijk.

Bikini’s op het strand

“Aan het strand in Italië zag ik vorig jaar zomer dat er iets aan de hand was met Bobbie. Hij (Lucie praat over het verleden toen Bobbie nog een meisje was ook met “hij” dat kan in deze context verwarrend zijn voor de lezer, red) was verdrietig. Ik voelde dat hij zich niet lekker voelde en kwam na wat omzwervingen op de vraag : ‘Is het iets met je lichaam?” Bobbie vertelde me toen heel overtuigend dat zijn meisjeslichaam niet klopte met hoe hij zich van binnen voelde. Hij keek naar de stoere jongens in hun zwembroeken en voelde zich heel ongemakkelijk in zijn eigen lichaam. Twaalf jaar oud, zijn lichaam dat ronde vormen begon te ontwikkelen, in bikini in plaats van een stoere zwembroek.

“Op het strand hebben we samen naar de documentaire Valentijn uit 2007 gekeken”

“Later, als ik een piemel heb…”

“Ik was eigenlijk bang dat hij al heel lang met dat pijnlijke gevoel had rondgelopen maar toen ik ernaar vroeg bleek dat hij er slechts enkele dagen mee bezig was. Ik kon zijn idee en gevoel onmiddellijk omarmen en stond er meteen achter. Hij was altijd al een stoer meisje. Toen hij nog heel klein was hoefde ik ook niet met roze frutsels aan te komen. Toen Bobbie een jaar of drie was, was er een periode van een aantal maanden waarin hij heel regelmatig zei: “Later, als ik een jongen ben…” en “Later, als ik een piemel heb…”. Destijds dacht ik dat dit nou de befaamde penisnijd van Freud was, maar toen Bobbie uit de kast kwam is dit natuurlijk in een heel ander licht komen te staan. Op het strand hebben we toen samen naar de documentaire Valentijn uit 2007 gekeken.” Valentijn is lichamelijk een jongen, maar in hart en ziel voelt hij zich een meisje. Vanaf 8-jarige leeftijd wordt Valentijn 9 jaar door documentairemaakster Hetty Nietsch gevolgd op zijn weg naar vrouwelijkheid (2007, VARA). In het programma ‘X jaar na dato’ praat Chris Kijne met maker Hetty Nietsch en hoofdpersoon Valentijn de Hingh over de totstandkoming van de documentaire en over haar besluit daarna om over te gaan tot een geslachtsoperatie.

Gigantische wachtlijst

“In februari dit jaar gingen we naar de huisarts. Daarna meldden we Bobbie aan bij de VU. Toen bleek dat het eerste gesprek hoogstwaarschijnlijk pas eind 2020 zal zijn. Dat is dus twee en een half jaar wachten! Heel pijnlijk omdat het lichaam van Bobbie juist nu aan het veranderen is. Nu is het moment voor puberteitsremmers. Maar alleen de VU kan die voorschrijven. Ná de diagnose. En het diagnostisch traject duurt heel lang. Het is ook voor elke jongere precies hetzelfde, terwijl het volgens mij maatwerk zou moeten zijn. Dat klopt niet.

“Bobbie is zeker dat hij een jongen is en heeft zo snel mogelijk pubertijdsremmers nodig.”

Pubertijdsremmers

Het traject bestaat onder andere een uitgebreid psychologisch onderzoek, en dat is goed, maar Bobbie is zeker dat hij een jongen is en heeft zo snel mogelijk pubertijdsremmers nodig. Ik zou er voor pleiten deze medicijnen in bepaalde gevallen al vóór het hele traject voor te schrijven zodat de ontwikkeling gestopt wordt en er ruimte ontstaat het onderzoek rustig te doen. Het effect van deze medicijnen is niet onomkeerbaar dus dat lijkt mij een goede tussenoplossing.

Deprimerend

Er zijn meerdere partijen in Nederland die de diagnose genderdysforie kunnen stellen maar wanneer je eenmaal bij het VUmc binnen bent begin je daar van voren af aan. En de VU kan de toeloop al jaren niet aan. Er staan honderden jongeren onder de 18 op de wachtlijst. Eerst konden we de wachtlijst volgen op de website van het VUmc en die nam per week met minstens vier weken toe. Steeds langer moesten we wachten. Nu hebben ze die deprimerende wachtlijst van de site gehaald. Het is schrijnend en onmenselijk als je zo lang op medische hulp moet wachten. De puberteitsremmers zijn voorhanden, maar we krijgen ze niet.”

“In deze leeftijdsgroep plegen kinderen zelfmoord omdat ze geen kant op kunnen met hun wens het geslacht te krijgen waar ze zich mee identificeren.”

Naar het buitenland?

“Ik ging verder zoeken.” Het Belgische Gent sloot net haar deuren toen Lucie daar aanklopte. Nu onderzoekt zij of Hamburg een optie is. In 2019 zou daar in enkele gesprekken een diagnose gesteld kunnen worden, en zou kunnen worden doorverwezen naar een endocrinoloog.
“Ik vind het heel schrijnend dat er geen Treek-norm is voor de behandeling van genderdysforie, net zoals voor andere medische behandelingen,” zegt Lucie verontwaardigd. Een Treek-norm is de wachttijd, een maximale termijn waarbinnen een zorgaanbieder een medische behandeling moet starten. Een ander obstakel is de eis van de zorgverzekeraars dat de behandeling “urgent” moet zijn. “Ik vind dat onrechtvaardig. In deze leeftijdsgroep (pubers tot 18 jaar) plegen kinderen zelfmoord omdat ze geen kant op kunnen met hun wens het geslacht te krijgen waar ze zich mee identificeren. In de puberteit ben je bezig om te leren van jezelf te houden. Je ontwikkelt dan juist je eigen identiteit en stijl.”

Schattige transjongere

“De laatste tijd zijn er regelmatig items op televisie geweest over de wachtlijsten in de genderzorg. Ik vond deze programma’s het onderwerp nogal eenzijdig benaderen. Een schattige transjongere vertelt zijn of haar verhaal en verwoordt hoe moeilijk het is zo lang te moeten wachten, maar je ziet nooit de verschillende partijen aan tafel die verantwoordelijk zijn en echt voor verandering zouden kunnen zorgen. Ik zou graag zien dat de verzekeraars, de politiek en de ziekenhuizen publiekelijk met elkaar in gesprek gaan. Bij de opening van de Trans Pride nam burgemeester Halsema de transvlag in ontvangst en deze hing later tijdens de Gay Pride aan het balkon van de ambtswoning. Dat geeft mij moed om verder te strijden.”

De Amsterdamse burgemeesterswoning met de transgendervlag. Foto: Lucie Voskuil

Spirituele weg

De moeder van Bobbie, Lucie heeft een gezellig huis “binnen de ring” zoals dat in Amsterdam heet. Ze heeft zelfs de luxe van een tuin. Ze is volledig in het paars gekleed, om haar nek een gouden Boeddha. In de fleurige huiskamer foto’s van de kleine Bobbie en van Lucies leermeester. “Ik ben negen jaar geleden de spirituele weg ingeslagen. Ik begeleid ook mensen met levensvragen als therapeut. Ik ben zo blij dat ik Bobbie nu kan helpen, ik was nooit een moeder die eindeloos met haar kind speelde. Nu voel ik me een betere moeder.” Ze schiet vol als ze vertelt dat de overgang van “zij” naar “hij” zeggen veel pijn deed. “Nu besef ik dat dat rouwproces alleen maar een afscheid van ‘het concept man/vrouw’ was.

“Ik ben zo blij dat ik Bobbie nu kan helpen, ik was nooit een moeder die eindeloos met haar kind speelde. Nu voel ik me een betere moeder.”

Uit de kast op school

“Ook was ik bang dat Bobbie als transgender afgewezen en veroordeeld zou worden maar tot nu toe konden we echt alleen op positieve en hartverwarmende reacties rekenen. Hij nam zelf het initiatief voor zijn coming out op school. Wij gingen eerst samen naar zijn mentor en zij haalde in de loop van het gesprek een briefje tevoorschijn waarop zij eerder al had geschreven: ‘Bobbie komt mij vertellen dat hij een jongen is.’ Het was een enorme opluchting te ontdekken dat de school zo open is en de mentor blijkbaar zo goed naar Bobbie geeft gekeken dat zij zelf al tot die conclusie was gekomen. Bobbie vindt het belangrijk dat iedereen het weet. Dat geeft hem ruimte te zijn wie hij is.”

Samen sterker

Lucie steunt haar zoon waar ze kan. Ze informeert zich goed en heeft contact met de actieve patiëntenvereniging Transvisie (www.transvisie.nl) en GO de vereniging voor Genderkind en Ouders. “We gingen samen naar de Trans Pride en naar dragshow-café Lellebel en hij ging ook naar een zomerkamp voor LHBTQIAP jongeren. “Dat deed hem goed, hij heeft er veel geleerd.” Er is niet echt een gewone, leuke ontmoetingsplek voor jonge transgenders in Amsterdam. Ik ben nu bezig die samen met TransAmsterdam te gaan opzetten.”

 

 

•••

Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?

Klik hier voor meer informatie!

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.