Waarom ook mannen jurken mogen dragen

‘Op elke plek, op elk moment, jij bent goed zoals je bent.’ Zo luidt de boodschap van theatermaker Rikkert van Huisstede (25) in zijn solovoorstelling ‘Jij mag’. De avant-gardist toerde drie jaar lang met Herman van Veen en stond ook op eigen benen op de theaterpodia. Rikkert wil naar een nieuwe wereld waarin spijkerbroeken en jurken gelijkwaardig zijn: “Ik ben soort ruimtevaarder, maar dan zonder te varen. Een ruimtemaker?”

Door: Max de Valck

De lichten gaan uit in de kleine kelder van het Tapastheater in Amsterdam-Oost. De veertien bezoekers zien geen hand voor ogen en zijn even op zichzelf aangewezen. Het enige wat ik hoor is een schuifdeur die opengaat, het klikken van hakken op de vloer en vervolgens muziek. Als de lichten weer aangaan, staat daar Rikkert. In een korte jurk van blauwe pailletten, zwarte pumps en een bruine bos krullen op zijn hoofd. De voorstelling ‘Jij mag’ begint.

In slechts achttien minuten tijd weet Rikkert het publiek voor hem te winnen. De bezoeker is een beetje verliefd geworden op de jonge theatermaker. Rikkert zingt, dicht, praat en lacht op betoverende wijze over liefde, gender en seksualiteit. Hij weet zwaarbeladen onderwerpen (als de genderdiscussie) op zo’n zachtzinnige manier te brengen dat je jezelf afvraagt waarom we hier überhaupt harde discussies over voeren.  “Ik mis het verbindende. Het gevoelige en emotionele. Op het moment dat je de genderdiscussie gevoelig maakt, snappen mensen het vaak snel. Ik heb veel (cis)mensen die na afloop inzien dat het ook over hen gaat en dat ze er middenin zitten. Ik vind het mooi als ik die brug kan slaan.”

Het is de dag na zijn voorstelling. Ik wacht op hem op het terras van de Vergulden Eenhoorn. Al zingend komt Rikkert aanlopen. Ditmaal in een rode jurk, met een rood heupjasje en een rode koffer vol theaterattributen. Een flamboyante verschijning waar ik niets anders dan vrolijk van word.

Een hiërarchisch systeem

Gender draait volgens Rikkert om hiërarchie, waarin de dingen die ‘vrouwelijk’ zijn minder gewaardeerd worden dan de dingen die ‘mannelijk’ zijn. Hoewel hij hier als kleine jongen niet bewust mee bezig was, ging het voor hem wel al over de grenzen die mensen elkaar oplegden. “Op het moment dat er op je gespuugd wordt door een jongen omdat hij vindt dat je niet stoer genoeg bent of als je bij gym als laatste wordt uitgekozen, voel je dat je faalt als jongen.”

Rikkert volgde de muziektheateropleiding. Voor de mannenrollen vonden ze hem vaak te vrouwelijk. Je moest een neutrale man kunnen spelen. “Dat vond ik heftige kritiek. Want wat is dan mannelijk? Dat konden ze ook niet definiëren. Jouw neutraal is ten slotte anders dan mijn neutraal.”

“Ik vind het verschrikkelijk om mezelf boven iemand te plaatsen, dat kan ik gewoon niet.”

Hij besloot een jurk aan te trekken. Dat werd gewaardeerd door zijn docenten: ‘Dit bedoelen we!’. “Met mannelijk bedoelden ze dus zelfverzekerd, krachtig en schijt hebben. Maar wat betekent vrouwelijk dan? Ze gebruikte het woord mannelijk om mij in mijn kracht te zetten. Dus mannelijk is krachtig en vrouwelijk is zwak.”

Romantische stereotypes

“Ik had het idee dat meisjes het leuk vinden als een jongen een beetje dominant is. Of leidinggevend, stoer en de rekening betaalt. Van die romantische stereotypes: ‘ik sla mijn arm om jou heen’ of ‘jij mag mijn jas aan’. Van die hiërarchische dingen waarin je niet gelijkwaardig bent. Ik sta boven jou en ik bescherm jou wel, daar voel ik me heel ongemakkelijk bij. Als ik dat niet deed bij een meisje dan was die romantiek weg. Dat is niet zoals in de film. Ik vind het verschrikkelijk om mezelf boven iemand te plaatsen, dat kan ik gewoon niet.”

De jurk is voor Rikkert een instrument van stof om zichzelf te ontwikkelen. “Doordat ik die jurk aantrek geef ik mezelf ruimte om een ander soort man te zijn. In hoe ik denk, hoe ik me voel of hoe ik met mijn emoties om ga. Voor mij is het een innerlijk proces om mezelf als mens te ontplooien. Dat de hele buitenwereld daar op een bepaalde manier op reageert is eigenlijk niet eens zo interessant.” Rikkert meent zelf niet bezig te zijn met gender, dat doet juist de rest van de wereld. “Ik ben bezig met niet-gender.”

“Er is een systeem dat zegt dat we op een bepaalde manier moeten zijn, maar zo zijn we niet.”

In de lucht tekent Rikkert een denkbeeldige cirkel: “Een mens wordt geboren met honderd procent potentie. Dat wordt vervolgens in tweeën gehakt. Alle mannen doen dit en alle vrouwen doen dat. Wat feminisme – Rikkerts fascinatie – gedaan heeft is dat vrouwen die cirkel vol gingen maken. Als vrouw kan je ook leidinggevend, groot, sterk en agressief zijn. Die mannen zijn de andere kant (zacht, open, lief) niet echt opgegaan. Alleen de mannen die homo zijn mogen daar heenlopen, maar verder gebeurt er heel weinig. De jurk is voor mij een manier om die ruimte voor mezelf op te eisen.”

Boys won’t be boys

Om de pijlen eens te richten op alle jongens die niet aan het mannelijkheidsideaal voldoen richtte Rikkert een maatschappelijke beweging c.q. theatervoorstelling op, getiteld: ‘Boys won’t be boys’. Ruim vijfhonderd mensen zijn hierbij betrokken, van columnisten en dichters tot zangers en yoga-docenten. “Ik ken heel veel jongens die niet aan dat ideaal voldoen en het gevoel hebben dat ze iets fout doen. Ik wil het gesprek openen, om elkaar te ondersteunen. Wij doen het niet fout. Er is een systeem dat zegt dat we op een bepaalde manier moeten zijn, maar zo zijn we niet. Stoere macho’s willen vaak geen stoere macho’s zijn, maar ze voelen weinig ruimte om dat niet te zijn. Je wordt uitgescholden of mensen denken dat je gay bent. Dat patriarchaat omverwerpen moeten we met zijn alle doen.”

Voor alle jongens die niet voldoen aan het mannelijkheidsideaal richtte Rikkert de beweging  ‘Boys won’t be boys’ op

Nieuwe wereld aan onze voeten

“We willen naar een nieuwe wereld. Een wereld die, wat mij betreft, lief en zacht, geïnteresseerd en divers is. Maar hoe kom je daar? Mensen proberen dit vaak op de manier van de oude wereld te bereiken. Dus een conferentie organiseren om te praten over feminisme. Ik wil die nieuwe wereld juist dóén. Hoe kan je als man en vrouw die vrijheid en ruimte doen en vormgeven? Elkaar de ruimte geven zonder elkaar af te keuren? Zelfs in de gay community wordt die vrouwelijkheid soms afgekeurd.”

Rikkert wil iedereen met liefde uitnodigen om zich te laten inspireren bij de diverse performances van ‘Boys won’t be boys’. Naast de geplande voorstellingen – elk 55 minuten –  is er ruimte om ervaringen te delen.

Als voorproefje van de voorstelling kan je bellen naar een telefoonnummer, opgezet door de organisatie. Wat je precies krijgt te horen, daar moet je zelf maar achter komen. Bellen doe je naar 06-42280481.

Speeldata van ‘Boys won’t be boys’:
8 september tijdens het Fringe Festival in het Bijlmerparktheater
13 t/m 16 september tijdens het Fringe Festival in het Compagnietheater

Foto’s: Rona Lane en Leendert Vooijce