Ibrahim Mokdad is homoseksueel. Om die reden werd hij in zijn thuisland Libanon zonder pardon de gevangenis in gestuurd. Door zijn ouders, voor vijf jaar. Wat hij daar – en in zijn verdere leven – heeft meegemaakt is hartverscheurend. Journalisten en filmmakers Barbara Vollebregt (24) en Fatima Warsame (24) besloten Ibrahim een stem te geven. Dat resulteerde in een documentaire waarvoor woorden te kort schieten: ‘Breaking Borders.’
Door: Max de Valck
Het is zaterdagmiddag twee uur. Ik heb met Barbara afgesproken op een zonovergoten terras in Utrecht. Met het geschreven woord als kracht zet de goedlachse Barbara zich al lange tijd in voor de LHBT+ community. Zo bracht ze de levens van homoseksuele ouderen in kaart op haar blog Roze Rimpels.
Binnen hun studie Journalistiek kregen ze de kans een documentaire te maken. “Dit verhaal was alles wat we voor ogen hadden. We willen laten zien met wat voor problematiek LHBT+-vluchtelingen te maken krijgen en dat Europa niet altijd tolerant is. Maar we wilden vooral deze minderheidsgroepering een stem en gezicht geven.”
In de documentaire vertelt Ibrahim zijn verhaal. Deels voorgelezen uit het dagboek dat hij al die jaren bijhield. Hij vertelt over de worsteling met zichzelf, zijn geloofsovertuiging en de zoektocht naar geluk. Als het gaat over zijn tijd in de gevangenis breekt hij in tranen uit. Volgens zijn ouders zou het hem helpen een echte man te worden. In werkelijkheid was het een onvoorstelbare nachtmerrie.
De vluchteling
Ibrahim besluit, na zijn tijd in de gevangenis, Libanon te verlaten. Hij gaat op in de vluchtelingenstroom richting Europa. Hij richt zijn pijlen op Amsterdam, de stad waarover hij stiekem op internet heeft gelezen. Tijdens deze barre tocht verzwijgt hij zijn seksuele geaardheid, uit angst voor de reacties van andere vluchtelingen.
De Nederlandse grens heeft Ibrahim nooit bereikt. Door opgelopen infecties belandde hij in een ziekenhuis in het Duitse Keulen waar hij een verblijfsvergunning heeft aangevraagd. Het is het begin van zijn nieuwe leven. Maar ook in het asielzoekerscentrum in Königswinter, wordt hij niet geaccepteerd. In het azc wordt er niet met hem gepraat. Anderen koken voor elkaar, Ibrahim mag niet mee eten. Als hij onder de douche wordt bekogeld met eieren, besluit hij om hulp te vragen.
Via de ‘Rainbow Refugees Cologne – Support Group’ op Facebook kwam Barbara in contact met Ibrahim. In het Arabisch had hij daar de volgende oproep geplaatst: ‘Help me. Ik ben in het asielzoekerscentrum in Königswinter, ik voel me hier gediscrimineerd. Weet iemand of hier organisaties zijn die mij kunnen helpen?’
“Ibrahim had in het azc te maken met vluchtelingen uit Syrië en Irak. Velen hadden dezelfde opvatting over homoseksualiteit als zijn ouders.”
“Ibrahim had in het asielzoekerscentrum te maken met vluchtelingen uit Syrië en Irak. Velen hadden dezelfde opvatting over homoseksualiteit als zijn ouders. Het was niet de Europese tolerantie waar hij zo op had gehoopt”, legt Barbara uit. De documentairemaakster voelde zich na het zien van zijn oproep geroepen te helpen en zocht voor hem uit welke organisaties in Duitsland opkomen voor de rechten van LHBT-ers. “Ik vond een organisatie als het COC, maar dan in Duitsland. Zij hielpen hem vervolgens met zijn asielaanvraag en uiteindelijk met het vinden van een eigen kamer.”
De start van Breaking Borders
Toen Barbara vervolgens voor een schrijfopdracht naar het buitenland moest besloot ze de situatie van LHBT-vluchtelingen in Duitsland verder uit te zoeken en met Ibrahim af te spreken in zijn huidige woonplaats Keulen. Ze spraken af in een café naast de Dom, waar Ibrahim voor het eerst zijn levensverhaal deelde. “We hebben daar zeker vijf uur gezeten. Het was heel bijzonder. Ik kende hem helemaal niet en we hadden meteen zo’n band. Hij voelde zich vertrouwd en ik denk dat het hem enorm heeft geholpen dat hij eindelijk zijn ervaringen kon delen. We hebben gehuild, daarna gelachen. Alsof hij alles voor zichzelf op een rijtje zette door dat gesprek met mij. Op dat moment zat ik daar niet alleen als journalist. Ik was ook iemand bij wie hij eindelijk zijn verhaal kwijt kon.”
“Ik was ook iemand bij wie hij eindelijk zijn verhaal kwijt kon.”
Liefde van een ouder
Je eigen kind naar de gevangenis sturen – ja, in Libanon is dit met de juiste connecties mogelijk – is ondenkbaar. Toch beweren zijn ouders het beste met hem voor te hebben. “Je moet ook bedenken dat het een totaal andere cultuur is. Ze gunnen hem uit de grond van hun hart een mooi leven met een vrouw en kinderen, maar realiseren zich niet dat dit er niet in zit”, zegt Barbara.
Tijdens de researchfase besloten de filmmakers zijn ouders op te bellen. ‘We zijn blij voor Ibrahim. Dat hij zijn leven leidt zoals hij dat wil. We houden van hem, maar hij kan niet terugkomen. Niet zoals het nu is’, het zijn de woorden van zijn ouders. “We wilden ook die kant van het verhaal horen”, legt Barbara uit. Ibrahim zat erbij, het was een pijnlijk gesprek. “Tijdens dat telefoontje werd duidelijk dat hij heeft geleerd zichzelf te accepteren en als homoactivist strijd voor de acceptatie van andere LHBT-vluchtelingen. Terwijl de enige acceptatie die hij echt wil blijft missen. De acceptatie van zijn ouders.”
Barbara, zelf biseksueel, herkende de worsteling met identiteit en seksualiteit. “Ik denk dat ik daardoor wel een bepaalde feeling heb met het onderwerp, hoewel onze ervaringen niet te vergelijken zijn. Hij heeft me vooral geïnspireerd en laten zien hoeveel je kunt bereiken in je eentje. Als je ergens voor staat en van je laat horen”, zegt Barbara vol trots.
“Hij heeft me vooral geïnspireerd en laten zien hoeveel je kunt bereiken in je eentje.”
“Fearless, echt fearless”
Wat het hoogtepunt was tijdens het maken van de documentaire? Een glimlachende Barbara: “Hij wilde zichzelf heel graag opmaken en uitgaan als drag. Dat hebben we gefilmd. Je zag hem zo opleven! Ik heb nog nooit zoiets moois gezien. Hij had een jurk aangetrokken en was zo gelukkig. Gewoon fearless, echt fearless. In de club waar we later op de avond naar vetrokken, waren ook andere homoseksuele vluchtelingen. Het voelde als een kleine familie.” Haar lach wordt nog breder als ze vertelt over de vriendschap die ze met Ibrahim heeft opgebouwd. Ze hebben elkaar sinds het maken van de film niet meer gezien, maar hebben regelmatig contact. “Toen Ibrahim voor het eerst naar Breaking Borders keek stuurde hij: ‘Just watched the movie over four times. It’s so beautiful. I love it!’ Hij vertelde dat hij door ons zijn levensverhaal terug kon zien. Dat vond ik zo bijzonder!”
Schijntolerantie
Keulen werd zijn nieuwe thuis. In het ziekenhuis waar hij werd behandeld na zijn reis werd hem verteld dat het qua acceptatie van homoseksualiteit wel goed zat in Keulen. Toch kon Ibrahim niet ontkomen aan (verbaal) geweld op straat. Fatima en Barbara waren erbij. “Zonder een moment bang te zijn heeft hij die mannen op hun plek gezet.”, zegt Barbara. “Ik denk dat er een bepaalde schijntolerantie is in Europa en dat het allemaal helemaal niet zo goed gaat. We kunnen niet blijven zeggen dat we heel tolerant zijn, als je er niet voor vecht.”
“Ik denk dat er een bepaalde schijntolerantie is in Europa en dat het allemaal helemaal niet zo goed gaat”
Breaking Borders werd een succes. De documentaire was te zien op witte doeken binnen en buiten onze landsgrenzen. Tijdens het Campusdoc Filmfestival 2017 in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht gingen de filmmakers met de eerste prijs naar huis. Begin juli dit jaar nam Barbara de studentenprijs op het Grand Gala Event van het SCENECS Filmfestival in Hilversum in ontvangst. Ze hoopt de documentaire uiteindelijk te tonen op alle Prides, in alle steden.
“De LHBT+-gemeenschap kan dit verhaal denk ik goed gebruiken. Er is veel geweld en veel discriminatie binnen de gemeenschap en het is belangrijk dat we alert blijven en elkaar blijven leren over wat normaal gedrag is en wat niet. Ibrahim is wat dat betreft echt een inspiratie en een succesverhaal. Hij laat met zijn verhaal zien dat hoeveel je ook meemaakt, je met een positieve mindset overal kan komen.”
Ibrahim Mokdad heeft zijn plek gevonden in Keulen. Hij zet zich in voor lhbt-vluchtelingen.
Na haar studie Journalistiek is Barbara gaan werken op de redactie van Trouw. Fatima werkt momenteel voor RTL Nieuws in New York en heeft onlangs haar eigen platenlabel ‘Saucy’ opgezet.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
