‘Kom je nog?’ vraagt Sanquin op haar website. De stichting die verantwoordelijk is voor de bloedbanken is vorige week een campagne gestart omdat er dringend behoefte is aan donoren. Het tekort is nijpend, wat het des te opmerkelijker maakt dat Sanquin vasthoudt aan gedateerde en discriminatoire ideeën over risico. Als Sanquin bij de tijd was, vond ze in de groepen die nu niet welkom zijn zo de gezochte 5000 nieuwe donoren.
Er zijn natuurlijk goede redenen om voorzichtig te zijn en sommige personen te weigeren. Het probleem ligt bij specifieke regels over homo’s, hiv en sekswerk.
Mensen die ooit betaald zijn voor seks mogen nooit meer in hun leven bloed geven. Zij lopen verhoogd risico omdat zij veel wisselende partners hebben, zo is de redenering. Maar zo zwart-wit is de werkelijkheid natuurlijk niet, denk bijvoorbeeld aan webcam-performers of mensen die door één enkel persoon (zoals een sugar daddy) betaald worden. Bovendien laten sekswerkers zich veel vaker op soa’s testen dan de reguliere populatie en zijn zij dus beter op de hoogte van hun status. Sanquin maakt bij sommige groepen een onderscheid tussen levenslange uitsluiting en een wachtperiode van een jaar. Het levenslang boycotten van (voormalig) sekswerkers is dus zelfs binnen het bestaande beleid onnodig.
Ook mensen die een partner hebben die hiv-positief is, mogen niet doneren. Dat lijkt misschien verstandig, maar is in 2018 onhoudbaar. Een persoon met hiv die de juiste medicatie slikt en bij wie het virus langer dan zes maanden niet meetbaar aanwezig is, kan het virus namelijk niet overdragen. n=n noemt de Hiv-vereniging dit: niet-meetbaar = niet-overdraagbaar. Mensen in een monogame relatie met iemand die succesvol voor hiv behandeld wordt, vormen dus helemaal geen bedreiging meer.
Daarnaast vindt Sanquin mannen die seks hebben met mannen (MSM) ongeschikt als donor. Statistisch gezien, zo is de redenering, komen hier de meeste nieuwe hiv-infecties voor. Hen diskwalificeren zou dan een deel van het risico uitsluiten. Ook dat klinkt aanvankelijk logisch, maar is bij nader inzien onverdedigbaar.
Het valt op dat de regels voor vrouwen nog strenger zijn dan die voor de mannen zelf. Als je als vrouw een vaste mannelijke partner hebt die ook seks heeft met mannen, al is het er maar één, plaatst Sanquin je in de groep die nooit meer bloed mag geven. Bij mannen is de uitsluiting ‘slechts’ een jaar. Dat verschil heeft een juridische oorzaak.
Homo’s mogen nu bloed doneren als ze tenminste een jaar celibatair door het leven zijn gegaan.
In 2015 besloot Sanquin homoseksuele mannen niet langer voor het leven te weren. Daar was een veroordeling door het College voor de Rechten van de Mens en de zoveelste brief van een Minister van Volksgezondheid voor nodig. Homo’s mogen nu bloed doneren als ze tenminste een jaar celibatair door het leven zijn gegaan. Als je de afgelopen twaalf maanden oraal door je echtgenoot bent bevredigd, dan is je bloed ongewenst. Te gek voor woorden, zo reageerde destijds het COC.
Wat op het spel staat bij het inschatten of een potentiële donor hiv heeft, is de window-fase waarin het virus in het bloed nog niet detecteerbaar is. Daartoe is een periode van twaalf maanden overbodig lang. Alle bloed wordt getest, dus als het echt om de window-fase zou gaan, zou met een veel kortere uitsluiting (drie maanden) volstaan kunnen worden.
Bovendien is de kans op infectie natuurlijk niet voor iedere man die seks heeft met mannen gelijk. Bij orale seks is die bijvoorbeeld klein, net als bij seks met een vaste partner en wat te denken van mannen die PrEP slikken? Zij vormen allemaal minder gevaar dan hetero’s met wisselende partners die het zonder condoom doen. En die risico’s zijn voor de verandering wel reëel: maar liefst 42 procent van de hetero’s gebruikte bij de laatste onenightstand geen condoom, zo laten cijfers van Rutgers uit 2017 over de gehele Nederlandse bevolking zien. Toch worden promiscue hetero’s zonder nadere vragen geaccepteerd als bloeddonor.
Promiscue hetero’s worden zonder nadere vragen geaccepteerd als bloeddonor.
Sanquin wijst aantijgingen van discriminatie op basis van seksuele voorkeur van de hand, omdat zij bij aanmelding niet vraagt naar geaardheid maar naar seksueel gedrag. Dat is echter een semantische discussie, want de facto sluit de gehanteerde vraagstelling alle homoseksuele mannen buiten (afgezien van die ene homoseksuele priester). Laten we het beestje gewoon bij de naam noemen: Sanquins uitsluiting van mannen die seks hebben met mannen ís discriminatie.
De overwegingen van Sanquin zijn in sommige gevallen ongeïnformeerd en achterhaald, en in andere gevallen ronduit discriminatoir. Bovendien blijft risicogedrag van hetero’s buiten beschouwing. En dat terwijl de oplossing zo simpel is: vraag iedere potentiële donor naar riskant seksueel gedrag en de algehele veiligheid van de bloedvoorraad zal toenemen. Homoseksuele mannen die geen risico lopen mogen doneren en heteroseksuelen die wel dat wel lopen, worden uitgesloten. Zolang Sanquin weigert haar beleid aan te passen, zit Nederland met een schamele en schijnveilige bloedvoorraad.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
